2019 was een uitstekend jaar voor films. ‘Parasite’, ‘The Irishman’ en ‘Once Upon a Time in Hollywood’ waren een paar uitschieters. Maar er was een film die ik al maanden lang in de gaten hield: ‘Uncut Gems’. Een film van de Safdie broeders met muziek gecomponeerd door mijn favoriete muzikant Daniel Lopatin met Adam Sandler in de hoofdrol in een film die níét door Sandler’s bedrijf Happy Madison is geproduceerd? Count me in. Toen de film op Netflix uitkwam heb ik hem twee keer in een dag gezien.
Adam Sandler speelt Howard Ratner, een joodse juwelier uit Manhattan. Howard is een gluiperige vent, een ware schmuck, die geld gebruikt dat niet van hem is om weddenschappen te plaatsen, waardoor hij in de problemen komt met figuren die nog luguberder zijn dan hem. Ook heeft hij een opaal illegaal geïmporteerd via Ethiopische joden, waar basketbalspeler Kevin Garnett zijn zinnen op heeft gezet.
‘Uncut Gems’ is een enorm stressvolle film. Steeds als je denkt dat het hoogtepunt is bereikt, wordt er nog een schepje bovenop gedaan. De manier waarop de film bepaalde gebeurtenissen opbouwt en uitwerkt is ongelofelijk. Het voelt alsof je in je maag wordt geslagen, en nog een keer, en nog een keer, en nog een keer… Het gevoel dat je in elkaar wordt geslagen heb ik al als ik andere Happy Madison films kijk, maar hier is het zo bedoeld. De film is als een koorddanser die fakkels jongleert. Je kan maar niet wegkijken en nog steeds in je achterhoofd denken: dit kan elk moment fout gaan.
De regisseurs, de Safdie broeders, creëerden al een eigen stijl met ‘Good Time’ (misschien zelfs nog eerder, ik heb hun andere films nog niet gezien). Het is een stijl met veel close-ups en tracking shots. Die stijl is ook hier aanwezig maar het is iets conservatiever in de uitwerking van de shots. Desalniettemin, de film creëert een intieme, bijna claustrofobische relatie tussen de toeschouwer en Howard.
De muziek is fenomenaal. Natuurlijk, Lopatin is mijn favoriete muzikant, maar zijn muziekstijl blinkt hier uit omdat de muziek en de directie stijl van de Safdie broeders zo perfect bij elkaar passen. Door de combinatie van muziek en beeld ontstaat er een sfeer alsof het zwaard van Damocles boven je hoofd hangt. Ik hoop dat Lopatin voor elke toekomstige film van de Safdies de muziek componeert, zodat hij voor hen wordt wat Ennio Morricone was voor Sergio Leone.
Een detail dat ik merkwaardig vond is het feit dat veel van de acteurs die de bijrollen spelen geen acteurs zijn, maar gewoon bekenden van de regisseurs. Daardoor voelen hun uitvoeringen ook oprecht aan. Kevin Garnett, bijvoorbeeld, is in het echt ook werkelijk een beroemde basketbalspeler en geen acteur, maar zelfs zijn vertolking is goed. Sommige bijrolspelers zien eruit alsof de Safdies ze zo uit de straten van New York City hebben geplukt.
Dan nog over de nieuwe kleren van de keizer. Sandler heeft enorm slechte rollen gespeeld in zijn verleden en hoogstwaarschijnlijk gaat hij daar ook niet mee ophouden, maar zijn rol als Howard is perfect gecast. Hij is een zeer overtuigende hebzuchtige klootzak. Het verbaast me enorm dat Adam Sandler, de hoofdrolspeler van ‘Jack & Jill’, ‘Little Nicky’ en ‘Click’ (zie Ixeg Waxie #4) de show hier steelt. Het laat zien dat onder hij onder de juiste regie wél een goede acteur kan zijn. Ik schaam me er niet voor dat ik heb moeten lachen om de grappen die Sandler uithaalt. Het type humor is niet hetzelfde als de lauwe humor waar hij normaal mee wordt geassocieerd, godzijdank. De film is een thriller, maar bepaalde gebeurtenissen zijn zo absurd dat de humor werkt. Het is grappig wanneer het grappig moet zijn.
Ik heb het al eerder over de sfeer gehad maar ik wil het er nog één keer inhameren: bij geen van de films die ik ooit zag beleefde ik de emotie die ik bij deze film beleefde. Al vanaf het tweede shot, als we Howard zien terwijl hij telefonisch een werknemer uitscheldt terwijl er een orthodoxe jood langs hem loopt, dacht ik: dit is het. Ik wist meteen waar de film voor ging en was compleet aan boord. Weinig films overtuigden mij zo snel van het feit dat ik een meesterwerk aan het kijken was.
Ik heb ongeveer 31 films gezien waar Sandler een rol in speelt waarvan er (conservatieve schatting) ongeveer 5% de moeite waard zijn. De rest is bagger. Maar als ik ze allemaal nog één keer zou moeten zien om ‘Uncut Gems’ te mogen zien, zou ik het doen. De laatste persoon op de planeet van wie ik het zou verwachten, Adam Sandler, heeft de hoofdrol gespeeld in mijn favoriete film van 2019. Hij kan hierna met pensioen gaan, beter dan dit gaat het niet worden. Dat was een compliment, trouwens.
Reactie schrijven